Obrzęk nóg- czym jest i co może oznaczać?
Stan zwany obrzękiem pojawia się, gdy część ciała staje się opuchnięta z powodu nagromadzenia płynu w obrębie tkanki. Obrzęk najczęściej lokalizuje się w obrębie kończyn dolnych i górnych, przez co nazywa się go obrzękiem obwodowym. Przyczyn powstawania obrzęków może być bardzo wiele, dlatego, aby jednoznacznie stwierdzić mechanizm ich powstawania, należy przeprowadzić bardziej wnikliwą diagnostykę.
Jak rozpoznać obrzęk?
Nasuwać podejrzenie obrzęku może kilka cech charakterystycznych, które można samodzielnie zaobserwować. Po pierwsze, kończyna objęta obrzękiem daje uczucie ,,pełności’’ i ciężkości oraz zaczyna zmieniać swój wygląd, zacierając naturalne kształty. Po drugie, obrzęk po uciśnięciu powinien pozostawić wgniecenie, które znika po kilku minutach. Po trzecie, osoby, które doświadczają obrzęku, mogą mieć wrażenie, że ich ubrania bądź biżuteria stają się za ciasne i niewygodne. Po czwarte, uwagę zwraca skóra nad kończyną objętą obrzękiem, która staje się twarda i napięta, czemu może towarzyszyć nawet uczucie bólu. Oprócz tego trudniej jest poruszać kończyną i zginać ją w stawach[1].
Skąd się bierze obrzęk?
Obrzęk może być łagodnym i przejściowym problemem, przebiegającym z retencją wody, który ustępuje samoistnie i jest np. związany z długotrwałym siedzeniem w jednej pozycji. Może także być objawem poważnej choroby ogólnoustrojowej wymagającej wdrożenia natychmiastowego leczenia np. niewydolność serca bądź nerek. Z kolei przewlekły i ciężki, jak np. obrzęk limfatyczny, może wystąpić po leczeniu raka lub obejmować jedną kończynę w związku z zakrzepicą żył głębokich. Dodatkowo obrzęk może stanowić niepożądany wpływ leków lub być manifestacją reakcji alergicznej np. po ukąszeniu przez owada[2].
Niewydolność żylna
Niewydolność żylna to proces chorobotwórczy, który może powodować obrzęki stóp i kostek, które powstają na drodze upośledzonego transportu krwi z kończyn dolnych z powrotem do serca. W następstwie tego krew zalega w naczyniach krwionośnych i napiera na ich ściany, przyczyniając się do wycieku płynu do otaczających je tkanek. Taki obrzęk może być również spowodowany żylakami, które rozpoznać można jako skręcone i pogrubiałe, sino-zielone naczynia, lokalizujące się w obrębie podudzi i widoczne pod skórą. Zwiększoną tendencję do ich występowania mają osoby otyłe, kobiety w ciąży, osoby pracujące w długotrwałej pozycji siedzącej bądź stojącej oraz z rodzinnymi predyspozycjami.
Zastoinowa niewydolność serca
Choroba ta może powodować zarówno obrzęki obwodowe, jak i obrzęki w obrębie brzucha (wodobrzusze). Dzieje się tak, ponieważ serce jest zbyt słabe, aby prawidłowo pompować krew do całego ciała, przez co zalega w naczyniach krwionośnych. Z tego powodu, a także z powodu podwyższonego ciśnienia krwi w żyłach, płyn przenika do otaczającej tkanki. Może to spowodować obrzęk nóg lub nagromadzenie płynu w jamie brzusznej.
Jak radzić sobie z obrzękami?
Leczenie obrzęków przede wszystkim należy zacząć od rozpoznania i terapii choroby, która je wywołała. Dlatego np. w przypadku niewydolności serca, konieczna będzie konsultacja ze specjalistą kardiologiem, który ustali indywidualny plan leczenia. Z kolei w przypadku obrzęków na tle choroby żylakowej można sięgnąć po terapię doustnymi środkami flebotropowymi np. rutyna bądź miejscowymi- do stosowania na skórę, w skład których wchodzi heparyna sodowa (np. żel Lioton 1000).
Referencje:
- Grzela, A. Jawień, Epidemiologia Przewlekłej Niewydolności Żylnej. Przewodnik Lekarza. 2004, 8, s. 29-32.
- Gorman, K.R. Davis and R. Donnelly, Swollen lower limb- general assessment and deep vein thrombosis, West J Med. 2001 Feb; 174(2), s. 132–136.
[1] Grzela T., Jawień A., Epidemiologia Przewlekłej Niewydolności Żylnej. Przewodnik Lekarza. 2004, 8, s. 29-32.
[2] Gorman W., Davis K., R., Donnelly R., Swollen lower limb- general assessment and deep vein thrombosis, West J Med. 2001 Feb; 174(2), s. 132–136.